AMOS
Di Beebaa Amos
Di haga modongoohia:
Amos la go soukohp matagidagi dela ne hihi ana helekai dogomaalia gi lodo di Beebaa Dabu. Mee tangada mai di waahale i Judah, gei nogo hai ana agoago ang gi digau ala i di bahi i ngeia o Israel i di ngadau e hidu lau madalima (750) i mua o Christ. Di madagoaa deelaa di madagoaa humalia i di hai daumaha, gei tenua e noho i di aumaalia. Gei ogo Amos gu modongoohia bolo ma go digau hua maluagina ala e humalia ang gi ginaadou, gei deenei hogi di hai dela gaa hidi ai di hala mo di hagaduadua ang gi digau hagaloale, mo di hai daumaha tilikai. Mee ga agoago gi digaula i di hai a God dela ga hagaduadua tenua deelaa, gei guu hai digaula gi hiihai bolo di tonu “gi hanadu hua beelaa, gadoo be tama monowai mmidi,” (5.24) mo di helekai boloo, “Holongo gei Dimaadua ga dumaalia anga gi digau o di guongo deenei ala e mouli hua igolo.” (5.15)
Di hagahonu o di beebaa deenei
Di hagi aga o nia henua ala i di gili o Israel (1.1—2.5)
Di hagi aga o Israel (2.6—6.14)
Nia moe e lima (7.1—9.15)
1
Aanei go nnelekai Amos, tangada hagaloohi siibi mai tama waahale go Tekoa. Nia ngadau e lua i mua tenua deelaa ne ngalungalua i di madagoaa Uzziah nogo king i Judah, gei Jeroboam, tama daane Joash, nogo king i Israel, gei God gu haga honu Amos gi nnelekai aanei mai di gili digau Israel.* 2-Kings 15.1-7; 2-Chronicles 26.1-23; 2-Kings 14.23-29
Amos ga helekai,
“Dimaadua e ngoloolo gi nua
mai i di Gonduu Zion,
gei dono lee e haluihalulu mai Jerusalem.
Nia gowaa haangai siibi guu mae,
gei nia geinga tolo
ala i hongo di Gonduu Carmel guu pobo.”* Joel 3.16
Di hagi aga Dimaadua ang gi nia guongo ala i di gili o Israel
Syria
Dimaadua e helekai, “Digau Damascus gu haihai nadau huaidu e logowaahee, gei Au ga hagaduadua digaula. Digaula gu dadaaligi hagahuaidu digau Gilead, deelaa di mee gaa hidi iei Au ga hagau ia dagu ahi gi hongo di hale damana o King Hazael dela ne haga duu aga, gaa dudu gi lala nia abaaba mau dangihi hai dauwa di King Benhadad. Gei Au gaa oho nia bontai di abaaba o di waahale Damascus, gaa lahi gi daha digau ala i di Gowaa Baba o Aven mo di tagi o Beth-Eden. Gei digau Syria gaa lahi gi daha be digau galabudi gaa dugu i tenua go Kir.”* Isaiah 17.1-3; Jeremiah 49.23-27; Zechariah 9.1
Philistia
Dimaadua e helekai, “Nia daangada o Gaza gu haihai nadau huaidu e logowaahee, gei Au ga hagaduadua digaula. Digaula guu lahi nia daangada huogodoo o nia guongo, gaa hui gi digau Edom gii hai nadau hege. Deelaa di mee ne hidi iei Au, ga hagau ia dagu ahi gi hongo nia abaaba o di waahale Gaza, gaa dudu nia abaaba mau dangihi hai dauwa ala e duuli di waahale deelaa. Au gaa lahi gi daha nia dagi o nia waahale Ashdod mo Ashkelon. Au ga hagaduadua digau o di waahale go Ekron, gei ogo digau Philistia huogodoo ala gaa dubu la gaa mmade.”* Isaiah 14.29-31; Jeremiah 47.1-7; Ezekiel 25.15-17; Joel 3.4-8; Zephaniah 2.4-7; Zechariah 9.5-7
Tyre
Dimaadua e helekai, “Nia daangada o Tyre gu haihai nadau huaidu e logowaahee, gei Au ga hagaduadua digaula. Digaula guu lahi digau huogodoo o nia guongo, gaa dugu i tenua go Edom. Digaula hagalee haga gila aga di hagababa o di hagadaubuni dela ne hai go ginaadou. 10 Deelaa dagu mee ga hagau ia dagu ahi gi hongo nia abaaba o di waahale Tyre, gaa dudu nadau abaaba mau dangihi hai dauwa.”* Isaiah 23.1-18; Ezekiel 26.1—28.19; Joel 3.4-8; Zechariah 9.1-4; Matthew 11.21-22; Luke 10.13-14
Edom
11 Dimaadua e helekai, “Nia daangada o Edom gu haihai nadau huaidu e logowaahee, gei Au ga hagaduadua digaula. Digaula gu daaligi nadau duaahina* Nia daangada o Edom la di hagadili ni Esau, dela go duaahina daane o Jacob, dela go tamana madua o digau Israel o Israel gi nnulumanu dauwa, ge deai di nadau dumaalia gi digaula ai. E dadaahi hua beelaa nadau hagawelewele, dono haga odi ai. 12 Malaa, Au ga hagau ia dagu ahi gi hongo di waahale go Teman, gaa dudu nia abaaba mau dangihi maaloo hai dauwa o Bozrah.”* Isaiah 34.5-17; 63.1-6; Jeremiah 49.7-22; Ezekiel 25.12-14; 35.1-15; Obadiah 1-14; Malachi 1.2-5
Ammon
13 Dimaadua e helekai, “Nia daangada o Ammon gu haihai nadau huaidu e logowaahee, gei Au ga hagaduadua digaula. Digaula gu dauwa bolo gi damana di nadau henua, gei gu duuduu gi mahaahaa labelaa nia ahina hai dama o Gilead. 14 Deelaa di mee ne hidi iei Au, ga hagau ia dagu ahi gi hongo nia abaaba o di waahale go Rabbah, gaa dudu ono abaaba mau dangihi hai dauwa. Di laangi dela ma ga hai tauwa, digaula koia ga hagalongoaa, gei ogo di nadau dauwa ga huaidu huoloo gadoo be di madangi maaloo. 15 Di nadau king mo ana gau aamua gaa lahi galabudi, gaa dugu i tuai guongo.”* Jeremiah 49.1-6; Ezekiel 21.28-32; 25.1-7; Zephaniah 2.8-11

*1.1: 2-Kings 15.1-7; 2-Chronicles 26.1-23; 2-Kings 14.23-29

*1.2: Joel 3.16

*1.5: Isaiah 17.1-3; Jeremiah 49.23-27; Zechariah 9.1

*1.8: Isaiah 14.29-31; Jeremiah 47.1-7; Ezekiel 25.15-17; Joel 3.4-8; Zephaniah 2.4-7; Zechariah 9.5-7

*1.10: Isaiah 23.1-18; Ezekiel 26.128.19; Joel 3.4-8; Zechariah 9.1-4; Matthew 11.21-22; Luke 10.13-14

*1.11: Nia daangada o Edom la di hagadili ni Esau, dela go duaahina daane o Jacob, dela go tamana madua o digau Israel

*1.12: Isaiah 34.5-17; 63.1-6; Jeremiah 49.7-22; Ezekiel 25.12-14; 35.1-15; Obadiah 1-14; Malachi 1.2-5

*1.15: Jeremiah 49.1-6; Ezekiel 21.28-32; 25.1-7; Zephaniah 2.8-11